Zaburzenia nerwicowe, związane ze stresem i pod postacią somatyczną
Zaburzenia lękowe
Głównym objawem tych zaburzeń jest lęk, który nie ogranicza się do żadnej określonej sytuacji. Występować mogą również objawy depresyjne i natręctwa, a nawet niektóre elementy lęku fobicznego, są one jednak wyraźnie wtórne lub mniej nasilone.
Zaburzenia lękowe w postaci fobii
W tej grupie zaburzeń lęk wywoływany jest tylko lub przede wszystkim przez pewne określone sytuacje, które w rzeczywistości nie są groźne. W następstwie tego pacjent w charakterystyczny sposób unika tych sytuacji, a zetknąwszy się z nimi odczuwa przerażenie. Obawy pacjenta mogą koncentrować się na pojedynczych doznaniach, takich jak kołatanie serca lub uczucie omdlewania. Często są one powiązane z lękiem przed śmiercią, utratą kontroli nad postępowaniem czy przed chorobą psychiczną. Sama myśl o znalezieniu się w sytuacji fobicznej powoduje zazwyczaj wystąpienie lęku antycypacyjnego. Lęk fobiczny często współwystępuje z depresją. Odpowiedź na to, czy należy postawić oba rozpoznania: lęku fobicznego i epizodu depresyjnego, czy też tylko jedno, zależy od przebiegu tych dwóch zaburzeń w czasie, wyników rozpoznania różnicowego, a także od zamierzeń terapeutycznych w czasie badania.
Agorafobia
Termin ten oznacza wyraźnie określoną grupę fobii obejmujących strach przed wyjściem z domu, wejściem do sklepu, przed tłumem i miejscami publicznymi, czy przed samotnym podróżowaniem pociągiem, autobusem lub samolotem. Częstą cechą zarówno obecnego, jak i poprzednich epizodów jest występowanie lęku napadowego. Jako dodatkowe cechy zaburzenia występują również objawy depresyjne, natręctwa i fobie społeczne. Nierzadko zdarza się unikanie sytuacji fobicznych, w związku z czym niektórzy pacjenci nie mają doświadczeń z odczuwaniem intensywnego lęku.
Obejmuje:
- Agorafobia bez lęku panicznego w wywiadzie
- Agorafobia z lękiem panicznym
Fobie społeczne
Polega na strachu przed oceną innych ludzi, który prowadzi do unikania sytuacji społecznych. Bardziej uogólnione fobie społeczne zwykle wiążą się z niską samooceną i strachem przed krytyką. Mogą one przejawiać się w formie dolegliwości takich jak czerwienienie się, drżenie rąk, nudności lub parcie na mocz. Pacjent często bywa przekonany, że te wtórne przejawy lęku stanowią pierwotny problem. Objawy mogą nasilać się aż do napadu lęku panicznego.
Obejmuje:
- Antropofobia
- Nerwica społeczna
Specyficzne (izolowane) postacie fobii
Fobie ograniczone do bardzo specyficznych sytuacji, jak przebywanie w pobliżu niektórych zwierząt, wysokość, burza z piorunami, ciemność, lot samolotem, zamknięte przestrzenie, korzystanie z publicznych toalet, jedzenie pewnych pokarmów, wizyta u dentysty, widok krwi czy ran. Choć sytuacja wywołująca jest wyraźnie określona, kontakt z nią może spowodować napad paniki, jak w agorafobii czy w fobiach społecznych.
Obejmuje:
- Akrofobia
- Fobie związane ze zwierzętami
- Klaustrofobia